Futbolun nerede icad edildiğini pek bilmeyiz, (belki de kurcalamamışızdır) ama bilenlerin çoğunun cevabı İngiltere olacaktır. Nitekim doğru sayılabilir, zira günümüz futbolu onların eseridir. Ama futbolun atası, binlerce yıl önceye; Çin'e dayanmakta. İşte tarihte bilinen ilk futbol : cuju.
Çin ressam Su Hanchen tarafından
yapılmış "One Hundred Children
In The Long Spring" (Uzun
İlkbahardaki Yüz Çocuk) tablosunda
tasvir edilen "cuju".
Cuju'nun ilk icat edildiği dönem M.Ö. 476-221 arasında Savaşan Devletler Çağı'nı kapsar. (Savaşan Devletler Çağı, M.Ö. 5. Yüzyılda Çin İmparatorluğu'nun kuruluşuna kadar geçen zamandır.) Oyunun çıkış noktası olan Han Hanedanlığı'nda, oyun kısa sürede askerlerin yaptığı bir "top tepme idmanı" iken, Çin saraylarıma kadar ünü yayılmıştır. Han'ın o zamanki imparatoru Wu Di'nin bu spor ilgisini çekmiş olmalı ki, kurallar yeniden düzenlenmiş ve bir şekle oturtuldu. Öyle ki, o dönemde "ju chang" adında sırf cuju oynanması için her iki tarafında birer kale olan alanlar inşa edildi.
Sonraki yıllarda, "cuju" geliştirilmeye devam etti. 10. yüzyılda bir cuju kulübü kuruldu, her yıl düzenli olarak turnuvalar düzenleniyordu. Song Hanedanlığı döneminde, (960-1279) halkın her sınıfı bu oyunu benimsemiş, hatta "profosyonel cujucular" bile ortaya çıkmıştı. Fakat, oyun biraz daha farklılaşmış, oyunda sadece sahanın ortasında bir kale bulunurdu.
Qian Xuan'ın bu tablosunda ise,
Song Hanedanı Taizu, saray ahalisi
ile birlikte cuju oynuyor.
Cuju oyunu, farklı kurallara sahip iki dala ayrılır.
"Zhu Qui", genellikle festival ve kutlamalarda oynanır. Bu maçlarda 12 ila 16 oyuncu vardır.
"Bai Da" ise, cujunun altın yılları sayılabilecek Song Hanedanlığı döneminde oynanırdı. Genellikle burada bireysel yetenekler öne çıkmaktadır. Kuralları farklı olsa da, görsellik olarak günümüzün "ayak voleybolu"na benzerliği dikkat çekicidir.
Cuju, Ming Hanedanlığı (1368-1644) döneminde reddedildi ve zamanla unutuldu.
2000 yıllık tarihe sahip bu ilkel futbol oyunu, bugünlerde Çin'de halen bazı festival ve etkinliklerde gösteri amaçlı oynanmaktadır. İronik bir şekilde, unutulmuş bu Çin sporununun halefi "futbol" bugün halen dünyanın en popüler sporudur.
Bir festivalde "Bai Da" stili cuju oynanmakta.
Yine bir festivalde, gösteri amaçlı cuju oynanıyor.
